{ "title": "Dut Ağacı", "image": "https://www.dut.gen.tr/images/dut-agaci.jpg", "date": "21.01.2024 15:43:36", "author": "ismail veske", "article": [ { "article": "Dut Ağacı; Nisan ve mayıs aylarında yeşilimsi olan renkli çiçekler açan 3-15 m boyunda, tek evcikli olan bir ağaçtır. Ana vatanı Çin'dir. Gövde silindirik, dik ve kalın, kabuk çatlaklı ve gri ve kahve renklidir. Yaprakları saplı, iki sıra üstüne dizilmiş, tabanı yuvarlak ya da kalp biçiminde, üst yüzü koyu, alt yüzü ise daha açık yeşil renklidir. Kenar kısımları dişlidir. Çiçekler, tek cinsli yaprakların koltuğunda ve saplı durumlar oluştururlar. Erkek çiçekler uzunca silindirik gruplar şeklindedir. Dişi çiçekler oval ya da toparlakça şeklindedir.

Yenilen meyve, dişi durumdaki çiçeklerin, çiçek örtü yapraklarının etlenmesiyle oluşan bileşik bir meyvedir. Dut odunu morin maddesinin bulunmasından sebep sarı bir renk almıştır. Dayanıklı olduğundan dolayı tarım araçları, takunya vesaire yapılır. Dut ağacının cinsleri, uzun süreden beri tüketilen meyveleri ya da ipek böcekçiliği için oluşturulmuştur. Birkaç cinsi ve bazı bahçe formları park ve bahçelerde süs bitkisi olarak da oluşturulmaktadır. Türkiye'de yetiştirilen dut çeşitleri. Ak dut, 10 ve 15 metre boyunda, geniş taçlı bir ağaçtır. Ak dutun ana vatanı Çin'dir.

Yenen tatlı meyveleri bulunmaktadır. Yaprakları ipek böcekçiliği için yem şeklinde kullanılır. Türkiye'nin birden fazla yerinde meyvesi ve yaprakları için oluşturulmaktadır. Güneydoğu Anadolu'da Kahramanmaraş, Gaziantep, Kuzey Anadolu'da Tokat ve Doğu Anadolu'da Erzincan bölgelerinde meyveleri kurutulduğu gibi pekmezi, pestili de yapılmaktadır. Bursa'da ve değişik yerlerde yapraklarından ipek böcekçiliğinde yararlanılmaktadır. Erkek ak dut ağaçları, Batı Anadolu'da İzmir ve Selçuk'ta cadde ve yol ağacı şeklinde de kullanılmaktadır.

Kara dut, 10 ve 15 metre boyunda, kalın dallı bir ağaçtır. Meyvesi siyah renkte suludur. Tazeyken tüketilir ya da şurup imal edilir. Yaprakları kaba ve tüylü olduğu için ipek böceklerine yem şeklinde verilmez. Kara dutun ana vatanının İran olduğu tahmin edilmektedir. Eskiden, köklerinin çok acı olan kabukları solucan düşürmek maksadıyla ilaç olarak kullanılmaktaydı. Bunun da odunu değişik dayanıklı eşyaların yapımında kullanılır. Türkiye'de ak dut kadar olmasa da bahçelerde görülür. Sarkık dallıları süs bitkisi şeklinde yetiştirilir.

Mor dut, 15 ve 20 metre boyunda kalın dallı bir ağaçtır. Olgun meyve, mor renkte ve tadı hafif ekşimsidir. Yendiği vakit dil ve dudakları boyar. Parmaklarda leke oluşturur. Mor dutun ana vatanı Kuzey Amerika'dır. Meyve ağacı olarak az oranda Türkiye'nin farklı yerlerinde yetiştirilmektedir. Ağız ve boğaz iltihaplarına karşı kullanılır ve dut şurubu gargaraları iyi gelir.

Dut yetiştirilmesi, Kışın fazla soğuk olmayan ve derin toprağı bulunan bölgelerde yetiştirilmesi iyi netice verir. Tohumla imal edilir. Tohumları taze durumdayken sarı ve parlak renkte bulunup, kolaylıkla çimlenirler. İlkbaharda bu tohumlar serpme ya da sıra şeklinde ekilirler. Üzerleri hafif bir şekilde örtülür. Yaz mevsiminde sulama ve çapalama yapılır. Dut fidanlarına göz aşısı yapılır.
" } ] }